Η απόσταση που χωρίζει το ρομποτικό όχημα και τον Άρη μπορεί να είναι περίπου 4,5 εκατομμύρια χιλιόμετρα, όμως μειώνεται με ταχύτατους ρυθμούς. Το μεγαλύτερο και πλέον προηγμένο όχημα που στάλθηκε στο διάστημα με σκοπό να προσεδαφιστεί σε άλλο πλανήτη στοχεύει σε έναν κρατήρα ονόματι Jezero, που βρίσκεται σχεδόν στον ισημερινό του Άρη.
Η προσεδάφιση αναμένεται να πραγματοποιηθεί λίγο πριν τις 23:00 ώρα Ελλάδας, την Πέμπτη, 18 Φεβρουαρίου. Προκειμένου να φτάσει στον προορισμό του, το όχημα της NASA θα χρειαστεί να βγει αλώβητο από αυτό που οι μηχανικοί της αποστολής ονομάζουν «τα επτά λεπτά του τρόμου», δηλαδή το διάστημα που θα απαιτηθεί ώστε να βρεθεί το όχημα από τα ανώτατα στρώματα της ατμόσφαιρας στην επιφάνεια του πλανήτη.
Ο «τρόμος» αναφέρεται στην τεράστια πρόκληση της επιβράδυνσης της ταχύτητας του οχήματος, το οποίο κατά την είσοδό του στην αρειανή ατμόσφαιρα θα κινείται με ταχύτητα 20.000 χιλιομέτρων ανά ώρα, σε κάτι αντίστοιχο της ταχύτητας ενός βαδιστή, τη στιγμή της προσεδάφισης.
«Από τη σκοπιά των επιστημόνων, η τοποθεσία προσεδάφισης που έχουμε επιλέξει παρουσιάζει τεράστιο ενδιαφέρον: εκεί εντοπίζονται τα υπολείμματα ενός αρχαίου ποταμού, τα νερά του οποίου εισέρρεαν και εξέρρεαν από το συγκεκριμένο κρατήρα, και θεωρώ πως είναι το ιδανικό σημείο για να αναζητήσουμε ίχνη ζωής κατά το παρελθόν. Εγώ, όμως, όταν κοιτάζω τον Κρατήρα Jezero, αυτό που βλέπω είναι κίνδυνοι», ανέφερε ο Allen Chen, ο μηχανικός που είναι επικεφαλής του σταδίου Εισόδου, Καθόδου και Προσεδάφισης (EDL) για το Perseverance.
«Κίνδυνοι ελλοχεύουν παντού. Κατ’ αρχάς, υπάρχει ένας κρημνός ύψους 60 έως 80 μέτρων, ο οποίος εκτείνεται κατά μήκος της τοποθεσίας προσεδάφισης. Αν στρέψουμε το βλέμμα μας προς τα δυτικά, υπάρχουν άλλοι κρατήρες, μέσα από τους οποίους το όχημα θα ήταν αδύνατο να βγει, ακόμη και αν κατορθώναμε να προσεδαφιστούμε με επιτυχία σε κάποιον από αυτούς. Στα ανατολικά, υπάρχουν ογκώδη βράχια, τα οποία θα δυσαρεστούν πολύ το όχημά μας, έτσι και το κατεβάζαμε εκεί», δήλωσε στο BBC News.
Ευτυχώς, το Perseverance είναι εφοδιασμένο με ορισμένες δοκιμασμένες τεχνολογίες, οι οποίες αναμένεται να οδηγήσουν το όχημα σε ασφαλές σημείο της επιφάνειας του πλανήτη. Ανάμεσα σε αυτές συγκαταλέγεται και ο περίφημος «Skycrane», o ειδικός γερανός που βοήθησε το προηγούμενο όχημα της NASA, το Curiosity, να προσεδαφιστεί στην Άρη με επιτυχία, πριν από οκτώ χρόνια. Μάλιστα, αυτή τη φορά έχουν ενσωματωθεί και ορισμένα στοιχεία που σκοπό έχουν να βελτιώσουν την αξιοπιστία του γερανού. Το σύστημα των αλεξιπτώτων που επιβραδύνουν την κάθοδο στην ατμόσφαιρα, από υπερηχητικές σε υποηχητικές ταχύτητες πλέον διαθέτει ένα μηχανισμό που ονομάζεται «αισθητήρας εύρους». Ο μηχανισμός αυτός ενεργοποιεί ακριβέστερα το άνοιγμα του αλεξιπτώτου, ώστε να οδηγήσει το όχημα πλησιέστερα στο ακριβές κέντρο της ζώνης προσεδάφισης.
Αντίθετα με την περίπτωση του Curiosity, όπου το αλεξίπτωτο απλά ενεργοποιήθηκε όταν το όχημα επιβράδυνε σε μια προκαθορισμένη ταχύτητα, το Perseverance πρώτα θα ελέγξει το γύρω χώρο, προτού δώσει τη σχετική εντολή.
Η προσπάθεια αυτή ενισχύεται από το σύστημα Πλοήγησης σε Σχέση με το Έδαφος. Το Perseverance θα παρατηρεί κατά την κάθοδο το έδαφος από κάτω του και θα διασταυρώνει τα στοιχεία που λαμβάνει με δορυφορικές εικόνες του κρατήρα, προκειμένου να εκτιμήσει ακριβέστερα τη θέση του. Η διαδικασία αυτή θυμίζει τη συμπεριφορά των ανθρώπων, όταν κοιτάμε έξω από το παράθυρο του αυτοκινήτου μας και μετά συμβουλευόμαστε το χάρτη για να διαπιστώσουμε πού βρισκόμαστε, αναφέρει ο Chen.
«Αυτό ζητάμε και από το Perseverance να κάνει, αυτόνομα, δηλαδή να εκτιμήσει το πού βρίσκεται και στη συνέχεια να κατευθυνθεί σε γνωστά, ασφαλή σημεία που βρίσκονται εκεί κοντά».
Το Curiosity κατόρθωσε να προσεδαφιστεί σε απόσταση περίπου ενάμισι χιλιομέτρου από το ακριβές κέντρο της προεπιλεγμένης ζώνης. Το υπερέβη, ελαφρά. Το Perseverance, χάρη στις βελτιωμένες τεχνολογίες προσεδάφισης που διαθέτει, αναμένεται να τα καταφέρει πολύ καλύτερα.
Οι επιστήμονες έχουν ήδη ονομάσει την περιοχή που περιλαμβάνει το απόλυτο κέντρο της ζώνης προσεδάφισης. Ονομάζεται Timanfaya, όπως ο εθνικός δρυμός στη Λανθαρότε, μία από της Κανάριες Νήσους. Ο δρυμός στη Λανθαρότε, αποτελείται από ηφαιστειογενή πετρώματα. Η αρειανή εκδοχή του, η οποία καλύπτει έκταση 1,2 τετραγωνικών χιλιομέτρων, περιλαμβάνει επίσης ηφαιστειογενή πετρώματα, τα οποία βρίσκονται στην επιφάνεια του Κρατήρα Jezero.
Μπορεί το σημείο αυτό να αποτελεί το στόχο για την προσεδάφιση, όμως το κυρίως ενδιαφέρον της αποστολής δεν εστιάζεται εκεί. Το επίμαχο σημείο είναι τα υπολείμματα του ποτάμιου δέλτα, λίγο βορειότερα, καθώς και ορισμένοι ανθρακικοί βράχοι, οι οποίοι σύμφωνα με τους ερευνητές ενδεχομένως να εκτείνονται κατά μήκος μιας άλλοτε πελώριας λίμνης, η οποία κάλυπτε τον Jezero.
«Τα ανθρακικά πετρώματα απαντώνται σε αφθονία στη Γη, όμως είναι μάλλον σπάνια στον Άρη, και δεν είμαστε απόλυτα βέβαιοι γιατί συμβαίνει αυτό», αναφέρει ο Ken Farley, επικεφαλής της επιστημονικής ομάδας του Perseverance.
«Υπάρχει μια έκταση, στο χείλος του κρατήρα, η οποία λογικά θα ήταν η όχθη, όπου παρατηρείται υψηλή συγκέντρωση ανθρακικών πετρωμάτων. Το στοιχείο αυτό είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον για εμάς, καθώς στη Γη τα ανθρακικά πετρώματα συχνά σχετίζονται [με ζώντες οργανισμούς]: είναι γνωστοί σε όλους οι κοραλλιογενείς ύφαλοι, λόγου χάρη. Επίσης, είναι ένας καλός τρόπος να καταγραφούν βιολογικές υπογραφές», ανέφερε στο BBC News.
Υπό τις κατάλληλες συνθήκες, σχηματίζονται στρωματολίτες σε ρηχά νερά. Το ιδανικό σενάριο θα ήταν να εντοπίσει το Perseverance απολιθώματα που θα αποδεικνύουν την ύπαρξη στρωματολιτών κατά το παρελθόν. Πρόκειται για ιζηματογενείς εναποθέσεις που σχηματίζονται από στοιβάδες, ή αλλιώς στρώματα, μικροοργανισμών.
Οι σχηματισμοί αυτοί, καθώς και τα χημικά στοιχεία που εμπεριέχουν, είναι εύκολο να αναγνωριστούν από τους γεωλόγους. Στην περίπτωση του Jezero, βέβαια, μιλάμε για πετρώματα ηλικίας σχεδόν τεσσάρων δισεκατομμυρίων ετών.
Οι όποιες ανακαλύψεις είναι απίθανο να κατατάσσονται στην κατηγορία των ξεκάθαρων αποδείξεων, και για το λόγο αυτό το Perseverance θα αποθηκεύσει τα πλέον ενδιαφέροντα ευρήματα, ώστε να ανακτηθούν από μελλοντικές αποστολές και να επιστραφούν στη Γη για λεπτομερέστερη ανάλυση.
Ο Farley διευκρινίζει πως το Perseverance θα θέσει τα πλέον θεμελιώδη ερωτήματα, και οι όποιες απαντήσεις προκύψουν θα έχουν ενδιαφέρον. «Μιλάμε για μια κατάσταση όπου, αν δημιουργήσεις ένα φιλόξενο περιβάλλον, η ζωή θα εμφανιστεί από μόνο της; Ή μήπως πρέπει να μεσολαβήσει και κάποια μαγική σπίθα; Εντωμεταξύ, η απάντηση στο συγκεκριμένο ερώτημα είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς πλέον γνωρίζουμε ότι υπάρχουν δισεκατομμύρια, κυριολεκτικά δισεκατομμύρια, πλανήτες στο σύμπαν, πέρα από τη Γη.
«Ποιες είναι οι πιθανότητες να μην υπάρχει ζωή εκεί έξω; Προσωπικά, θα έλεγα μικρές, όμως όλα εξαρτώνται από το πόσο συχνή είναι η παρουσία εκείνης της σπίθας που κινητοποιεί τη ζωή», κατέληξε στις δηλώσεις του.
Το απόλυτο κέντρο είναι η Timanfaya, η περιοχή που περιγράφεται από το τετράγωνο. Τα ανθρακικά πετρώματα αποτυπώνονται με πράσινο χρώμα.
