Εισήγηση του πρόεδρου της ΠΕΔ Ν.Α. Αντ. Καμπουράκη
Kοινή συνεδρίαση των Προεδρείων των 4 Νησιωτικών Περιφερειακών Ενώσεων Δήμων (Π.Ε.Δ.) της Χώρας πραγματοποιήθηκε μέσω τηλεδιάσκεψης, με στόχο τον από κοινού συντονισμό δράσεων και ενεργειών για μια σειρά ζητημάτων που αφορούν τους Νησιωτικούς Δήμους.
Στη συνεδρίαση, που πραγματοποιήθηκε σε συνεννόηση με τις νησιωτικές ΠΕΔ, συμμετείχαν:
Από την ΠΕΔ Κρήτης, τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής Γιάννης Κουράκης, Γιώργος Μαρινάκης και Νίκος Κοκκίνης.
Από την ΠΕΔ Βορείου Αιγαίου, ο Πρόεδρος του Δ.Σ. και Δήμαρχος Μυτιλήνης Στρατής Κύτελλης και ο Παναγιώτης Αναγνώστου, Δημοτικός Σύμβουλος Χίου.
Από την ΠΕΔ Ιονίων Νήσων, ο Δήμαρχος Ν. Κέρκυρας Κωνσταντίνος Λέσσης, εκπροσωπώντας και τον Πρόεδρο του Δ.Σ. της ΠΕΔ Αλέξανδρο Παρίση.
Από την ΠΕΔ Νοτίου Αιγαίου, ο Πρόεδρος του Δ.Σ και Δήμαρχος Ρόδου Αντώνης Β. Καμπουράκης, ο Αντιπρόεδρος του Δ.Σ. και Δήμαρχος Σύρου Ερμούπολης Νικόλαος Λειβαδάρας και ο Γραμματέας του Δ.Σ. Γιώργος Πόκκιας.
Παρευρέθησαν επίσης εκ μέρους της ΕΕΤΑΑ οι Γιάννης Γούπιος, Ράλλης Γκέκας και Τάσος Σαπουνάκης καθώς και στελέχη των 4 ΠΕΔ.
Κύριο αντικείμενο της συνάντησης, ήταν η συνεργασία των νησιωτικών Π.Ε.Δ. για την υποβολή τεκμηριωμένης πρότασης που αφορά την αλλαγή των κριτηρίων της κατανομής των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (Κ.Α.Π.), οι οποίοι αποτελούν την κύρια χρηματοδότηση των Δήμων για την λειτουργία τους και για τις επενδυτικές τους δαπάνες.
Τη σύνταξη και την επιστημονική τεκμηρίωση αυτής της πρότασης θα αναλάβει η Ε.Ε.Τ.Α.Α. ως θεσμικός και επιστημονικός σύμβουλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης λαμβάνοντας υπόψη τις αποφάσεις των Δημοτικών Συμβουλίων και των νησιωτικών Π.Ε.Δ. που θα συνθέσει τις επιμέρους προτάσεις στηρίζοντας αυτές με βάση την ιδιαιτερότητα του νησιωτικού χώρου και το δίκαιο των Δήμων.
Η μέχρι σήμερα κατανομή των Κ.Α.Π. στους Δήμους γίνεται με βασικό κριτήριο το πληθυσμιακό μέγεθός τους, το κριτήριο αυτό ευνοεί τους μεγάλους μητροπολιτικούς και αστικούς Δήμους, οι οποίοι μάλιστα δεν έχουν την πληθώρα των αρμοδιοτήτων που έχουν οι Δήμοι των νησιών μας.
Παράλληλα εκτεταμένη συζήτηση έγινε και για άλλα σημαντικά οικονομικά, θεσμικά και λειτουργικά ζητήματα που αφορούν τη Νησιωτική Αυτοδιοίκηση Α’ Βαθμού, όπως: το πρόβλημα που δημιουργείται με την απογραφή του πληθυσμού, η οποία μέχρι σήμερα παρουσιάζει μεγάλη πληθυσμιακή μείωση στα νησιά, γεγονός το οποίο θα οδηγήσει και στη μείωση των αντιστοίχων χρηματικών πόρων από την Κεντρική Διοίκηση προς αυτά, τοενεργειακό κόστος, η λειτουργία των Δ.Ε.Υ.Α. ιδιαίτερα εκείνων που λειτουργούν μονάδες αφαλάτωσης, το ζήτημα των συνεπειών του πολέμου στην Ουκρανία, το μεταναστευτικό ζήτημα, η υποστελέχωση των Δήμων, κ.α.
Συναποφασίσθηκε η ενδυνάμωση της συνεργασίας των νησιωτικών Π.Ε.Δ. και η διεκδίκηση ιδιαίτερης βαρύτητας στα ποιοτικά κριτήρια κατανομής όχι μόνο των Κ.Α.Π. αλλά και όλων των χρηματοδοτικών πηγών, της νησιωτικότητας, η οποία αποτελεί άλλωστε και Συνταγματική επιταγή.
Αναγνωρίζοντας το δύσκολο οικονομικό περιβάλλον αλλά και την οικονομική, κοινωνική και εθνική προσφορά των νησιών μας, οι εκπρόσωποί μας ζητούν την μεγέθυνση των πόρων που δικαιούται η Αυτοδιοίκηση από την Πολιτεία, με παράλληλη αύξηση της συμμετοχής των νησιωτικών Δήμων στην αυξημένη χρηματοδότηση.
Στην εισήγηση του ο Πρόεδρος της ΠΕΔ Νοτίου Αιγαίου Αντώνης Β. Καμπουράκης ανέφερε πως τα προβλήματα τα οποία αντιμετωπίζουν σήμερα οι νησιωτικοί Δήμοι είναι ιδιαίτερα σημαντικά με μεγάλο βαθμό δυσκολίας ως προς την επίλυσή τους και δήλωσε ότι ‘’θα πρέπει όλοι ενωμένοι, με επιστημονικά τεκμηριωμένα επιχειρήματα να διεκδικήσουμε το δίκαιο των νησιών μας, μέσω της αύξησης των χρηματοδοτικών πόρων προς αυτά».
Όσον αγορά τα κριτήρια στις κατανομές των οικονομικών πόρων της Αυτοδιοίκησης πρότεινε να ζητηθεί να συμπεριληφθούν τα παράκατω:
• Ποσοτική αύξηση του αυτόνομου κριτηρίου Νησιωτικότητας από το
1% στο 2% των ΚΑΠ.
• Συνυπολογισμός στην χωρική έκταση ποσοστού θαλάσσιων
ζωνών στα Νησιά, Λιμανιών και πυλών εισόδου και εξόδου τους.
- Συνυπολογισμός του τουριστικού πληθυσμού των Νησιών μας με την εισαγωγή της έννοιας του τουριστικού πληθυσμιακού ισοδύναμου.
- Ειδικό κριτήριο για τους υδάτινους πόρους των νησιών (πηγές, φράγματα, αφαλατώσεις).
- Συνυπολογισμός του ελάχιστου κόστους υπηρεσιών και παροχών, κατ΄ αναλογία με τους ηπειρωτικούς Δήμους (παιδεία, υγεία, κοινωνικές δομές).
- Εισαγωγή κριτηρίου μεταναστευτικής επιβάρυνσης νησιών.
Ο Πρόεδρος της ΠΕΔ Κρήτης Γιάννης Κουράκης, αναφέρθηκε στην ιδιαίτερα δύσκολη οικονομική συγκυρία που βιώνουν οι ΟΤΑ, μετά την οικονομική κρίση, την πανδημία αλλά και σήμερα την ενεργειακή κρίση.
Τόνισε ότι απαιτείται γενναία αύξηση των πόρων των ΚΑΠαλλά και ένας νέος δικαιότερος τρόπος κατανομής που θα περιορίζει τις ανισότητες και θα στηρίζει την Τοπική Αυτοδιοίκηση και ιδιαιτέρως τους μικρούς, μεσαίους και μειονεκτούντες Δήμους.
Επεσήμανε δε ότι πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι βασική παράμετρος της δίκαιης και αποτελεσματικής κατανομής των ΚΑΠ αποτελεί ηβαρύτητα των κριτηρίωνπου το σύστημα κατανομής αποδίδει σε αυτά. Μάλιστα ανέφερε ορισμένα από τα κριτήρια αυτά.
Ο Γιάννης Κουράκης υπερθεμάτισε το ενεργειακό ζήτημα και τις επιπτώσεις στους Δήμους και τις Δημοτικές Επιχειρήσεις αλλά και την διεκδίκηση πρόσθετων πόρων από την πολιτεία. Αναφορά έγινε επίσης και στο θέμα των νησιωτικών περιοχών σχετικά με τη ναυαγοσωστική κάλυψη.
Παράλληλα αναφέρθηκε στον πόλεμο στην Ουκρανία και στην ανάγκη να αναλάβει η Τοπική Αυτοδιοίκηση πρωτοβουλίες με κοινωνικό πρόσημο ως ένδειξη αλληλεγγύης στον δοκιμαζόμενο ουκρανικό λαό.
Ο Πρόεδρος της ΠΕΔ Βορείου Αιγαίου Στρατής Κύτελλης, εστίασε στο ιδιαίτερο μεταναστευτικό βάρος που σήκωσαν τα τελευταία χρόνια τα νησιά ιδίως του Βορείου Αιγαίου, που αλλοίωσε σε μεγάλο βαθμό και την αναπτυξιακή τους πορεία, ζητώντας να ενισχυθούν από την Πολιτεία για να «θεραπεύσουν» τα πολλαπλά αναπτυξιακά, κοινωνικά και οικονομικά τους τραύματα.
Ο Δήμαρχος Ν. Κέρκυρας Κωνσταντίνος Λέσσης, εκ μέρους της ΠΕΔ Ιονίων Νήσων, χαρακτήρισε ως θετικό βήμα τη συνεργασία όλων των Νησιών μας για να διεκδικήσουν ίδιες και ίσες δυνατότητες προόδου και ανάπτυξης με την ηπειρωτική Ελλάδα. Παράλληλα αναφέρθηκε στην ανάγκη εισαγωγής και του κριτηρίου του τουριστικού πληθυσμιακού ισοδύναμου στις κατανομές των οικονομικών πόρων της Τ.Α
Στην ανάγκη ενδυνάμωσης του ενιαίου μετώπου των Νησιωτικών Δήμων και την ένταση των διεκδικήσεων τους, αναφέρθηκε και ο Δήμαρχος Ρεθύμνου Γιώργης Μαρινάκης.
Ε Ι Σ Η Γ Η Σ Η στην ΚΟΙΝΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ των
ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΤΡΟΠΩΝ των ΝΗΣΙΩΤΙΚΩΝ ΠΕΔ
Τα νησιά του Βορείου και Νοτίου Αιγαίου, η μεγαλόνησος μας η Κρήτη και τα νησιά του Ιονίου πελάγους, αποτελούν την συνοριογραμμή της Ελλάδος και ταυτόχρονα τα Νοτιοανατολικά όρια της Ευρώπης.
Ο νησιωτικός χαρακτήρας των περιοχών μας, τους δίδει αναμφίβολα συγκριτικά πλεονεκτήματα, πολιτισμικό πλούτο, σημαντικές ιστορικές καταβολές, ισχυρό γεωπολιτικό στίγμα, αξεπέραστο φυσικό περιβάλλον, παράλληλα όμως τους «κληροδοτεί» χαρακτηριστικές μειονεξίες, δυσκολίες και προβλήματα. Η έννοια της «νησιωτικότητας», που περιλαμβάνει τα παραπάνω, μπορεί να έχει κατοχυρωθεί φραστικά σε πολλούς νόμους, ρυθμίσεις, διατάξεις και διεθνείς συνθήκες ακόμα, (πχ. Συνθήκη της Λισαβόνας), δεν έχει αποκτήσει όμως το περιεχόμενο που θα έπρεπε για να μπορέσουν οι πολίτες, οι δημότες των νησιών μας να νιώθουν ότι έχουν ίσα δικαιώματα, ίσες παροχές και ευκαιρίες και το αίσθημα δικαιοσύνης ότι βρίσκονται σε μία χώρα που τους διασφαλίζει το ίδιο βιοτικό επίπεδο, τις ίδιες εγγυήσεις όπως και της υπόλοιπης ηπειρωτικής επικράτειας.
Μπορεί να έχουν γίνει κατά καιρούς διάφορες προσπάθειες, όμως ήταν πάντα ημιτελείς και δεν αντιμετώπιζαν ολιστικά το πρόβλημα, με αποτέλεσμα να εξακολουθούμε μέχρι και σήμερα να βιώνουμε την Ελλάδα των δύο ή και παραπάνω ταχυτήτων, την Ελλάδα του Κράτους των Αθηνών, την Ηπειρωτική Ελλάδα, την ορεινή Ελλάδα, και από την άλλη πλευρά τα νησιά μας.
Και αυτό διαφαίνεται σε όλα τα επίπεδα, το οικονομικό και αναπτυξιακό επίπεδο, το επίπεδο των κοινωνικών παροχών της Υγείας, της Παιδείας, της Πρόνοιας, το επίπεδο των δομών και υπηρεσιών του Κράτους προς τους πολίτες, το επίπεδο των μεταφορών κ.τλ.
Αυτό λοιπόν που παίρνουμε σήμερα όλοι μαζί, σαν πρωτοβουλία, οι τέσσερις (04) ΠΕΔ της Νησιωτικής Ελλάδας, είναι να συζητήσουμε, να συνεργαστούμε, να συνεννοηθούμε και να δημιουργήσουμε από κοινού, ένα αρραγές μέτωπο όχι τοπικιστικών διεκδικήσεων, αλλά μια γροθιά, που θα απαιτήσει την ισότητα και τη δικαιοσύνη, για όλους τους πολίτες–δημότες, σε όλη τη χώρα μας.
Συντονισμένα, οργανωμένα, τεκμηριωμένα, με επιστημονικά κριτήρια να αναδείξουμε και να διεκδικήσουμε για τους συνδημότες μας όσα η Πολιτεία τους οφείλει. Και αυτό προτείνουμε να γίνει πάντα σε συνεργασία με τον Κεντρικό μας φορέα, την Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος, που είμαστε σίγουροι ότι θα σταθεί στο πλευρό μας, σ’ αυτή τη προσπάθεια. Γιατί δεν αντιδικούμε με τις υπόλοιπες περιοχές, αλλά απαιτούμε τα ίσα και ίδια δικαιώματα μ’ αυτές.
• Για εθνικούς και γεωστρατηγικούς λόγους: Tα νησιά μας αποτελούν την συνοριογραμμή Ελλάδας και Ευρώπης, διασφαλίζοντας ζωτικά εθνικά και ευρωπαϊκά συμφέροντα. Παράλληλα η θάλασσα και οι θαλάσσιες ζώνες των Νησιών μας μεγαλώνουν και βαθαίνουν τη Χώρα μας.
• Για οικονομικούς και αναπτυξιακούς λόγους: το 70% του τουρισμού της χώρας, άρα και του αντίστοιχου τουριστικού ΑΕΠ της, προέρχεται από τα νησιά μας. Ο πρωτογενής τομέας, η Κτηνοτροφία και η Αλιεία, που συμπληρώνουν το εθνικό μας ΑΕΠ, πάλι σημείο αναφοράς έχουν τα νησιά μας. Η Ναυτιλία και το εμπόριο, που ολοκληρώνουν τον εθνικό πλούτο, στα νησιά μας αναφέρονται και πάλι.
• Για λόγους Εθνικής Απασχόλησης: οι χιλιάδες θέσεις εργασίας, ιδίως στον Τουρισμό των νησιών μας, αφορούν εργαζόμενους απ’ όλη την χώρα.
• Για πολιτιστικούς λόγους: η ενίσχυση της πολυπολιτισμικότητας, οι θρησκευτικές και φυλετικές ελευθερίες, η αποδοχή της διαφορετικότητας, ενισχύονται στις ανοιχτές κοινωνίες των νησιών μας.
Ενώ λοιπόν, για τους πιο πάνω λόγους, τα Νησιά μας προσφέρουν τόσα πολλά στη πατρίδα μας, η αντιστάθμιση δεν είναι ανάλογη.
• Ακριβότερα προϊόντα και υπηρεσίες, λόγω του μεταφορικού κόστους και των οικονομιών μικρής κλίμακας, που αυτά έχουν.
• Υποστελεχωμένες και ποιοτικά υποβαθμισμένες δημόσιες παροχές Υγείας, Παιδείας, Πρόνοιας και Εξυπηρέτησης του πολίτη – δημότη.
• Αυξημένο κόστος έργων και παρεμβάσεων.
• Τεράστιες ελλείψεις δομών και υποδομών.
• Πανάκριβο μεταφορικό κόστος σε σχέση με την ηπειρωτική χώρα.
• Ελλιπείς υπηρεσίες δημόσιας Ασφάλειας και Προστασίας.
• Περαιτέρω επιβάρυνση νησιών μας σαν υποδοχείς των μεγάλα μεταναστευτικών ροών.
Σαν πρώτο βήμα λοιπόν, για την δημιουργία αυτού του ενιαίου νησιωτικού μετώπου διεκδικήσεων, είναι το ζήτημα της κατανομής των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (ΚΑΠ), της Πρωτοβάθμιας Αυτοδιοίκησης, που αποτελούν τη βασική χρηματοδοτική πηγή, για την λειτουργία των Δήμων μας, μιας και είναι σε εξέλιξη
αυτή τη περίοδο, η συζήτηση για τα κριτήρια κατανομής τους, μια συζήτηση που θα ολοκληρωθεί με έκτακτο θεματικό Συνέδριο της ΚΕΔΕ, μέσα στο 2022.
Οι ΚΑΠ μετά το 2010 και την οικονομική κρίση, έχουν συρρικνωθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό, μέχρι και -60 έως -65% σε σχέση με τη προηγούμενη περίοδο. Η τεράστια αυτή μείωση, δυσχεραίνει την όποια διαδικασία. Όμως ανεξαρτήτως εάν θα πρέπει να μεγαλώσει η πίτα, που πρέπει να μεγαλώσει, και αυτό θα είναι πρέπει να είναι κεντρική μας διεκδίκηση, πρέπει να δούμε, από την όποια πίτα αποφασιστεί, ποιο θα είναι το κομμάτι, που θα αναλογεί στα νησιά μας.
Μέχρι σήμερα, οι ΚΑΠ κατανέμονται με μια σειρά συνδυαστικών κριτηρίων, κυρίως όμως με βάση το πληθυσμό, κάθε δήμου, με βαρύτητα περίπου 92%, και αυτό είναι κάτι που δημιουργεί τεράστιες αδικίες, στους μικρότερους Δήμους και ιδίως στους Νησιωτικούς Δήμους. Σύμφωνα με το Ν.4555/2018 τα κριτήρια κατανομής θα πρέπει να είναι:
Α) το μήκος των δικτύων ύδρευσης και αποχέτευσης,
Β) το μήκος και η βατότητα του οδικού δικτύου,
Γ) η υπαγωγή στην αντίστοιχη κατηγορία Δήμων, σύμφωνα με το άρθρο 02Α του Ν.3852/2010,
Δ) το επίπεδο των παρεχόμενων κοινωνικών υπηρεσιών,
Ε) η δυνατότητα άντλησης τοπικών πόρων,
ΣΤ) οι πληθυσμιακές διακυμάνσεις ανά εποχές και η δημογραφική τάση,
Ζ) οι κλιματολογικές συνθήκες και τα ιδιαίτερα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά,
Η) το επίπεδο των βασικών υποδομών του ΟΤΑ (λιμένες, συγκοινωνίες, σχολικές και αθλητικές υποδομές, κλπ),
Θ) το ποσοστό ανεργίας στον οικείο ΟΤΑ,
Ι) η χωρική έκταση του ΟΤΑ,
ΙΑ) το επίπεδο του παραγόμενου ΑΕΠ από τον ΟΤΑ, ως ποσοστού του συνολικού ΑΕΠ της χώρας.
Δυστυχώς μέχρι σήμερα η βαρύτητα των ποιοτικών κριτηρίων είναι πολύ μικρή, σε σχέση με το πληθυσμό και είναι αυτό που ζητάμε να αλλάξει.
Η ΠΕΔ Νοτίου Αιγαίου με μια σειρά αποφάσεων του Διοικητικού της Συμβουλίου, αλλά και παλαιότερων Συνεδρίων, έχει ζητήσει την αλλαγή στη βαρύτητα των κριτηρίων, εις βάρος του κριτηρίου πληθυσμού, και υπέρ των υπόλοιπων ποιοτικών κριτηρίων, από 92%-8%, σε τουλάχιστον 70%-30%.
Προτείνουμε δε, και την εισαγωγή επιπλέον κριτηρίων, που συνάδουν με τις σύγχρονες ανάγκες και προκλήσεις, της Αυτοδιοίκησης.
Συγκεκριμένα προτείνουμε:
· Ποσοτική αύξηση του αυτόνομου κριτηρίου Νησιωτικότητας από το 1% στο 2% των ΚΑΠ.
· Συνυπολογισμός στην χωρική έκταση ποσοστού θαλάσσιων ζωνών στα Νησιά, Λιμανιών και πυλών εισόδου και εξόδου τους.
· Συνυπολογισμός του τουριστικού πληθυσμού των Νησιών μας με την εισαγωγή της έννοιας του τουριστικού πληθυσμιακού ισοδύναμου.
· Ειδικό κριτήριο για τους υδάτινους πόρους των νησιών (πηγές, φράγματα, αφαλατώσεις).
· Συνυπολογισμός του ελάχιστου κόστους υπηρεσιών και παροχών, κατ’ αναλογία με τους ηπειρωτικούς Δήμους (παιδεία, υγεία, κοινωνικές δομές).
· Εισαγωγή κριτηρίου μεταναστευτικής επιβάρυνσης νησιών.
Απόφαση της ΠΕΔ Νοτίου Αιγαίου, είναι να ανατεθεί στην ΕΕΤΑΑ, τον αξιόπιστο συνεργάτη της Αυτοδιοίκησης, η ανάθεση μελέτης, που θα τεκμηριώσει επιστημονικά αυτές μας τις προτάσεις, και όλες όσες συναποφασίσουμε, ώστε σε σύντομο χρονικό διάστημα, να έχουμε μια ολιστική μελέτη για το ζήτημα. Που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του νησιωτικού χαρακτήρα, των Δήμων μας, και με βάση αυτή τη μελέτη, να απαιτήσουμε από τη Πολιτεία, την αποδοχή των προτάσεων μας.
Η ΠΕΔ Ν.Α. αναλαμβάνει εξ ολοκλήρου την πληρωμή αυτής της μελέτης. Ζητάμε όμως από Εσάς, την άδεια, αυτή να αφορά το σύνολο των Νησιώτικών Δήμων μας.
Πιστεύοντας ακράδαντα ότι αυτή η πρώτη συνάντηση μας, θα αποτελέσει αφορμή και αιτία να συμπορευθούμε σαν νησιωτική Ελλάδα, και σε άλλα πολύ σημαντικά ζητήματα, που αφορούν όλους μας, σας ευχαριστούμε για τη παρουσία σας, και ευελπιστούμε στη περαιτέρω ενίσχυση της συνεργασίας μας.
Ο Πρόεδρος της ΠΕΔ Ν.Α.
Αντώνης Β. Καμπουράκης
Δήμαρχος Ρόδου
