Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου αναλαμβάνει τη συντήρηση και αποκατάσταση και του Δικαστικού Μεγάρου Ρόδου

Περί του Δικαστικού Μεγάρου Ρόδου ο λόγος, ένα ακόμα ζήτημα συζήτησης  – και μόνο – δεκαετιών, που δεν οδήγησαν πουθενά, μέχρι σήμερα που η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, παρότι δεν έχει καμία αρμοδιότητα και υποχρέωση,  αναλαμβάνει κι πάλι να βγάλει  τα “κάστανα από τη φωτιά” και να πάρει πάνω της τη συντήρηση και αποκατάσταση ου ιστορικού αυτού κτιρίου, η εικόνα του οποίου είναι πραγματικά αποκαρδιωτική. Όπως ακριβώς έκανε και με το Εθνικό Θέατρο.

Της Ρένας Παυλάκη

1. του αρχικού κτιρίου των Δικαστηρίων “Palazzo di Giustizia e Tribunale” επί της 7ης Μαρτίου, το οποίο προήλθε από την μετατροπή προϋφιστάμενου ακινήτου της Οθωμανικής Περιόδου

2. “Palazzetto san Giorgio επί της 7ης Μαρτίου

3. “Palazzo dei lavori pubblici” επί της οδού Εθνάρχου Μακαρίου

4. “Circolo della caccia, biblioteca del Fiore” Εθνάρχου Μακαρίου και Πλωτ. Μπλέσσα.

Ειδικότερα, αναφορικά με την ιστορική εξέλιξη του κτιριακού συγκροτήματος του Δικαστικού Μεγάρου Ρόδου, το 1926 στη βόρεια πλευρά του αρχικού κτιρίου των Δικαστηρίων κατασκευάστηκε από τον Florestano Di Fausto, η «Ca’san Giorgio», ως γραφείο οικονομικών και έδρα διοίκησης των θερμών της Καλλιθέας ενώ το 1930 στη νότια πλευρά αυτού προστέθηκε μια νέα αίθουσα δικαστηρίου, από τον Rodolfo Petracco. Την τρίτη γωνία του τριγώνου στα νοτιοδυτικά κατέλαβε το κτίριο της «βιβλιοθήκης των λουλουδιών», αρχικά κατασκευασμένο από τον Di Fausto το 1926, ως στέγη της Κυνηγετικής Λέσχης. Μετατράπηκε σε βιβλιοθήκη το 1931 από τον Petracco.

Φωτογραφία (βορειοανατολική όψη) του Δικαστικού Μεγάρου – από αρχείο Οθωμανικών κτιρίων του Πανεπιστημίου Κων/πόλης

Φωτογραφία (νοτιοδυτική όψη σήμερα & χθες) – Κυνηγετική Λέσχη – μετέπειτα Βιβλιοθήκη (χθες) & σήμερα τμήμα του Δικαστικού Μεγάρου Ρόδου (σήμερα)

 

Κατά την περίοδο διοίκησης του Mario Lago, το Δικαστικό Μέγαρο Ρόδου, άλλαξε ριζικά και μετατράπηκε σε ένα αυστηρό κτίριο, απομίμηση κτιρίων της μετά – αναγεννησιακής Ρώμης. Το κτίριο διαπνεόταν από συμμετρία και μορφολογία η οποία άνηκε στον εκλεκτικό ρυθμό, ενώ η όψη αυτού χαρακτηριζόταν από πέτρινη πύλη εισόδου σε όλο το ύψος του και επίστεψη από συνεχές στηθαίο με λατινικές επιγραφές, με πρότυπα Αναγεννησιακά και Μπαρόκ. (Εικ.5 & 6).

Φωτογραφία (ανατολική όψη – πρόσοψη) του Δικαστικού Μεγάρου μετά την μετατροπή κατά την περίοδο κυβέρνησης Mario Lago  

Φωτογραφία (βορειοανατολική όψη) του Δικαστικού Μεγάρου μετά την μετατροπή μετά την μετατροπή κατά την περίοδο κυβέρνησης Mario Lago

 

Το 1936 ο κυβερνήτης De Vecchi προέβη σε δραστικές μετατροπές, στην εσωτερική διαρρύθμιση του κτιρίου με προσθήκη νέας αίθουσας στο κεντρικό κτίριο και νέα στατική μελέτη. Μεγάλες αλλαγές έκανε επίσης στις όψεις, με «εκκαθάριση» των όψεων, από τα εκλεκτιστικά τους στοιχεία και την μεταμόρφωσή του σε καθαρά ορθολογιστικό (Razionale) κτίριο, χαρακτηριστικό της Ρασιοναλιστικής αρχιτεκτονικής του μεσοπολέμου. Το αναγεννησιακό πρόπυλο εισόδου, αντικαταστάθηκε από μεγαλειώδη κλίμακα πρόσβασης και θύρα εισόδου, πλαισιωμένη από ημικυκλικές επιτοίχιες παραστάδες ως το ύψος του στηθαίου, το οποίο διατηρήθηκε χωρίς τις λατινικές επιγραφές της Α’ φάσης. Η ανατολική και η δυτική όψη και των τριών κτιρίων επενδύθηκε με Finta Pietra, σε αναπαράσταση ισόδομης πέτρινης τοιχοποιίας, κατά τα ιπποτικά πρότυπα.(Εικ.7).

Το δικαστικό μέγαρο (ανατολική όψη – πρόσοψη) κατά την περίοδο κυβέρνησης Cesare Maria De Vecchi

 

Για αδιευκρίνιστο λόγο, το κτίριο της Βιβλιοθήκης (πρώην λέσχη Κυνηγών) απέφυγε την «καθαρότητα» των παρεμβάσεων του κυβερνήτη De Vecchi στο συγκρότημα των κτιρίων του δικαστηρίου, και διατηρήθηκε μέχρι σήμερα ως χαρακτηριστικό δείγμα ανατολίτικου μεσογειακού εκλεκτισμού, με στοιχεία της τοπικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής. Ενδεικτικά, ο τρούλος είναι καλυμμένος μέχρι και σήμερα με φύλλα χαλκού, το δάπεδο με το τοπικό παραδοσιακό ψηφιδωτό «χοχλάκι», ενώ στους τοίχους έχουν ενσωματωθεί χειροποίητα κεραμικά. (Εικ.4)

Το κτιριακό συγκρότημα του Δικαστικού Μεγάρου Ρόδου, παραμένει στην πλειοψηφία αυτού με την μορφή που απέκτησε κατόπιν των παρεμβάσεων του κυβερνήτη De Vecchi. (Εικ.8).

Η ΑΥΤΟΨΙΑ ΣΤΟ ΚΤΙΡΙΟ ΠΟΥ ΔΡΟΜΟΛΟΓΗΣΕ ΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ

Στις 15 Νοεμβρίου 2022, κλιμάκιο μηχανικών του Τμήματος Μελετών (Τ.Μ.) της Διεύθυνσης Τεχνικών Έργων Δωδεκάνησου (Δ.Τ.Ε.Δ.) της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, αποτελούμενο από Πολιτικούς και Αρχιτέκτονες Μηχανικούς καθώς και από τον Προϊστάμενο του Τ.Μ. και Αναπληρωτή Διευθυντή της Δ.Τ.Ε.Δ, Νίκο Λυμπερόπουλο, μετέβη στο κτιριακό συγκρότημα του Δικαστικού Μεγάρου Ρόδου, προκειμένου να διενεργήσει σχετική αυτοψία και να διαπιστώσει – καταγράψει τις υφιστάμενες φθορές – βλάβες αυτού, τόσο στο εξωτερικό κέλυφος όσο και στους εσωτερικούς χώρους.

Το εν λόγω κλιμάκιο, λαμβάνοντας υπόψιν τις διαπιστώσεις προγενέστερης αυτοψίας της Δ.Τ.Ε.Δ. η οποία διενεργήθηκε το 2020 και επικουρούμενο από τον Πρόεδρο Εφετών Χριστόδουλο Κιρτσίδη, του οποίου η συνδρομή ήταν καταλυτική λόγω των εκτενών γνώσεων αυτού αναφορικά με το ιστορικό αλλά και τις εγκαταστάσεις – χώρους του κτιριακού συγκροτήματος του Δικαστικού Μεγάρου Ρόδου, κατά την αυτοψία διαπίστωσε πέραν μιας σειράς φθορών – βλαβών κυρίως στο εξωτερικό κέλυφος και μια σειρά από παρεμβάσεις, που δεν φαίνονται να είναι ενταγμένες σε έναν ενιαίο σχεδιασμό αλλά κατά το πλείστον αποσπασματικές προσωρινού χαρακτήρα, οι οποίες με την πάροδο του χρόνου απέκτησαν μονιμότητα.

Καθοριστικός παράγοντας ο οποίος προφανώς συνετέλεσε στην εμφάνιση μιας σειράς φθορών – βλαβών διαβρωτικού κυρίως χαρακτήρα, πέραν του χρόνου και της ελλιπούς συντηρήσεως μετά των αυθαίρετων παρεμβάσεων, είναι η γειτνίαση του κτιριακού συγκροτήματος του Δικαστικού Μεγάρου Ρόδου με την θάλασσα και ότι αυτό συνεπάγεται, ήτοι την ταχύτερη οξείδωση οπλισμού, την αποσάθρωση του σκυροδέματος και των επιχρισμάτων καθώς και την φθορά των ξύλινων κουφωμάτων.

Λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία που προέκυψαν από την διενεργηθείσα αυτοψία, του Νοεμβρίου 2022, από το κλιμάκιο της Δ.Τ.Ε.Δ., τη φύση και την έκταση των φθορών – βλαβών τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό του κτιριακού συγκροτήματος του Δικαστικού Μεγάρου Ρόδου και δεδομένου του διατηρητέου, μνημειακού χαρακτήρα του κτιρίου, κρίθηκε απολύτως απαραίτητη η σύνταξη σχετικής μελέτης συντήρησης – αποκατάστασης του από ομάδα εξειδικευμένων μελετητών/επιστημόνων, αρχιτεκτόνων, πολιτικών μηχανικών, ηλεκτρολόγων μηχανικών, μηχανολόγων μηχανικών, γεωτεχνικών κ.α.

Επισημαίνεται, πως το κλιμάκιο της Δ.Τ.Ε.Δ., λαμβάνοντας υπόψιν τις διαπιστώσεις προγενέστερης αυτοψίας της υπηρεσίας μας στο  κτίριο, η οποία διενεργήθηκε το 2020, διαπίστωσε, όπως άλλωστε αναμενόταν, μια επιδείνωση των καταγραφέντων το 2020 φθορών – βλαβών, η οποία αφορά τόσο στο μέγεθος αυτών όσο και στην επέκταση αυτών σε άλλες θέσεις και τμήματα του κτιρίου.

Το κλιμάκιο, διαπίστωσε επίσης ότι οι όποιες διορθωτικές παρεμβάσεις – εργασίες υλοποιήθηκαν στο παρελθόν, αφορούσαν σε τμηματικές αποκαταστάσεις αποσπασματικού χαρακτήρα, οι οποίες προφανώς πραγματοποιήθηκαν με γνώμονα την ταχύτερη, δυνατόν οικονομικότερη και άκρως απαραίτητη επισκευή βλαβών στοιχείων του εν λόγω κτιρίου. Οι βλάβες είχαν εντοπιστεί μακροσκοπικά, δίχως όμως εργαστηριακή και υπολογιστική ανάλυση και χωρίς να έχει ποτέ δοθεί μια συνολική λύση, η οποία να αφορούσε στη συνολική αποκατάσταση του κτιρίου, στον εκσυγχρονισμό και την ενσωμάτωση νέων λειτουργικών απαιτήσεων όπως η πυρασφάλεια, η προσβασιμότητα των ΑΜΕΑ, η ενίσχυση της ασφάλειας στη μεταφορά κρατουμένων, η ενίσχυση με την αύξηση της αντισεισμικής ασφάλειας που επιβάλλουν πλέον όλοι οι αντισεισμικοί κανονισμοί για τα δημόσια κτίρια από το 1984 και μεταγενέστερα κ.α.

Κατά συνέπεια των πραπάνω διαπιστώσεων, το κλιμάκιο έκρινε ότι βάσει της αποτίμησης της υφιστάμενης πλέον κατάστασης του κτιρίου η συνέχιση της εφαρμογής μεμονωμένων εργασιών συντήρησης – αποκατάστασης που να αφορούν στις μακροσκοπικά διαπιστωθείσες φθορές – βλάβες του κτιριακού συγκροτήματος του Δικαστικού Μεγάρου Ρόδου,  δεν αποτελεί πλέον ορθή τεχνικά λύση αλλά θα συντελέσει στην περαιτέρω απαξίωση του  κτιρίου και στην επέκταση των εν γένει βλαβών του κτιριακού συγκροτήματος. 

Για τον λόγο αυτόν, το λόγω κλιμάκιο, πρότεινε την ανάθεση μελέτης σε ομάδα ιδιωτών μελετητών/επιστημόνων οι οποίοι να διαθέτουν τις απαιτούμενες κατηγορίες και τάξεις (μελετητικών) πτυχίων, σε Αρχιτεκτονικές Μελέτες, Στατικές Μελέτες, Ηλεκτρομηχανολογικές Μελέτες και Γεωτεχνικές Μελέτες & Έρευνες και η οποία μελέτη θα αφορά σε ολιστική αντιμετώπιση των φθορών του ιστορικού κτιρίου μέσω παρεμβάσεων ορθής συντήρησης – αποκατάστασης, ενδεχόμενων παρεμβάσεων ενίσχυσης (κατόπιν σχετικής στατικής αντισεισμικής μελέτης) και εκσυγχρονισμού και παρεμβάσεων βελτίωσης της λειτουργικότητας, αύξησης του επιπέδου επιτελεστικότητας και αποκατάστασης της ασφάλειας που πρέπει να εφαρμοστούν στο κτιριακό συγκροτήματα του Δικαστικού Μεγάρου Ρόδου.

Όπως επισημαίνει ο κ. Λυμπερόπουλος, η σύνταξη της νέας μελέτης εργασιών συντήρησης -αποκατάστασης, ενίσχυσης και εκσυγχρονισμού καθώς και βελτίωσης της λειτουργίας και αποκατάστασης της ασφάλειας, που πρέπει να εφαρμοστούν στο κτιριακό συγκροτήματα του Δικαστικού Μεγάρου Ρόδου, οφείλει να υλοποιηθεί με σεβασμό στην ιστορικότητα του κτιρίου αλλά και στην σημερινή του λειτουργία των δικαστηρίων της Ρόδου, καθώς εντός των εγκαταστάσεων του κτιρίου σήμερα εργάζονται δικαστικοί υπάλληλοι και εκπρόσωποι του δικαστικού σώματος, καθόσον αποτελεί την έδρα του Πρωτοδικείου και του Εφετείου Ρόδου, ενώ εισέρχονται καθημερινά δικηγόροι και ένας μεγάλος αριθμός κοινού.