Γ. Χατζημάρκος στο Energizing Greece Magazine: “Νότιο Αιγαίο: Από νησιά άγονης γραμμής σε νησιά πρώτης γραμμής στη βιωσιμότητα και την καινοτομία”
Αστυπάλαια, Χάλκη και Τήλος. Τα μικρά και απομακρυσμένα αυτά νησιά της Ελλάδας στο Νότιο Αιγαίο, μοιράζονται κάτι κοινό: φιλόδοξους στόχους παρά το μικρό τους μέγεθος.
Τα άλλοτε νησιά της άγονης γραμμής σήμερα προσελκύουν την παγκόσμια προσοχή για τις πράσινες προοπτικές τους και τις πρωτοβουλίες τους με επίκεντρο την καινοτομία. Στα τρία νησιά προστίθενται η Ρόδος και η Σύρος, οι πρωτεύουσες των Δωδεκανήσων και των Κυκλάδων και όλα μαζί διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του μέλλοντος του Νοτίου Αιγαίου και της Ελλάδας συνολικά.
Στα νησιά αυτά δημιουργούμε το δικό μας σχέδιο για την επόμενη μέρα, που μπορεί να υιοθετηθεί και από την υπόλοιπη χώρα και, ενδεχομένως, από άλλες χώρες. Ένα σχέδιο που σήμερα έχει ήδη να επιδείξει λαμπρά παραδείγματα βέλτιστων πρακτικών.
Στην Ελλάδα λειτουργεί εδώ και 2 χρόνια υπηρεσία “e-mobility on demand”, στην Αστυπάλαια, το νησί σε σχήμα πεταλούδας, με έκταση 97 τετραγωνικά χιλιόμετρα και 1.334 κατοίκους. Μέσω της εφαρμογής για κινητά «Astybus», οι κάτοικοι και οι επισκέπτες μπορούν να καλέσουν ένα ηλεκτρικό λεωφορείο, το οποίο σταδιακά αντικαθιστά τα συμβατικά δημοτικά λεωφορεία, για να τους παραλάβει από μια εικονική στάση.
Την υπηρεσία λειτουργεί ο Αναπτυξιακός Οργανισμός της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου “Κ2 Α.Ε.” και στις πρώτες 150 ημέρες λειτουργίας του, το AstyBus πραγματοποίησε 24.370 διαδρομές.
Η Χάλκη υπήρξε το πρώτο Gr-eco island και ένα μοντέλο, που μετεξελίχθηκε σε ειδικό χρηματοδοτικό πρόγραμμα ΕΣΠΑ για τα νησιά όλης της χώρας, για καθαρές μηδενικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Αυτό που είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό είναι ότι, μέσω του προγράμματος GR-eco islands, το νησί είναι ένα από τα λίγα μέρη σε ολόκληρο τον κόσμο που έχουν επιτύχει μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα. Ακόμα πιο εντυπωσιακό ίσως στην εποχή της ενεργειακής κρίσης είναι ότι οι κάτοικοί του μέσω της δυνατότητας που τους δόθηκε να συμμετέχουν στην ενεργειακή κοινότητα, πρέπει να είναι οι μόνοι κάτοικοι στον πλανήτη, που βλέπουν τους λογαριασμούς ρεύματος να μειώνονται σημαντικά ή και να μηδενίζονται ακόμα.
Η μικροσκοπική Τήλος πρωτοπορεί στην κυκλική οικονομία. Τον Ιούλιο του 2023, ανακηρύχθηκε το πρώτο νησί στον κόσμο με πιστοποίηση μηδενικών αποβλήτων, ενώ μέσα σε μόλις δύο χρόνια, μείωσε το ποσοστό διάθεσης σε χώρους υγειονομικής ταφής από 87% σε μηδέν (0%)!
Το Just Go Zero Tilos, ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα ολοκληρωμένης διαχείρισης αποβλήτων που ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 2021, υλοποιείται από τον Δήμο Τήλου σε συνεργασία με την εταιρεία Polygreen και την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, με στόχο το νησί να απαλλαγεί από τα απορρίμματα. Σήμερα, οι 780 κάτοικοι του νησιού έχουν επιτύχει το υψηλότερο ποσοστό ανακύκλωσης στον κόσμο, ρεκόρ που προσέλκυσε το ενδιαφέρον του μακρινού Άμπου Ντάμπι.
Τον Ιανουάριου του 2023, η Σύρος καλωσόρισε το Κέντρο Καινοτομίας Aegean Neorion Innovation Centre (ANIC), μια συνεργασία μεταξύ της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, του ομίλου Onex Group & Technologies, της Cisco και του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Το κέντρο δημιουργήθηκε πρωτίστως για την έρευνα, τον σχεδιασμό και την εφαρμογή καινοτόμων λύσεων στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι τοπικές κοινότητες.
Το πρώτο έργο του ANIC αφορούσε τη μετατροπή του γενικού νοσοκομείου της Σύρου σε μια ασφαλή, πράσινη και έξυπνη εγκατάσταση. Τα τάμπλετ και τα κινητά τηλέφωνα έχουν εξαλείψει τη χρήση εντύπων, ενώ οι αισθητήρες ανιχνεύουν τον αριθμό των επισκεπτών και αποτρέπουν τον συνωστισμό. Οι έξυπνοι μετρητές παρακολουθούν τις περιβαλλοντικές παραμέτρους και συμβάλλουν στη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας.
Τέλος, στην Ρόδο των 2,5 εκ. διεθνών επισκεπτών ετησίως έχουμε τη μεγάλη φιλοδοξία να χαράξουμε το δρόμο για τον βιώσιμο τουρισμό. Σε συνεργασία με τον τουριστικό ηγέτη TUI και το Ίδρυμα TUI Care Foundation, η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου ανέλαβε την πρωτοβουλία να ερευνήσει, να σχεδιάσει και να εφαρμόσει μέτρα με σκοπό να καταστήσει τον βιώσιμο τουρισμό μια σημερινή πραγματικότητα και όχι μια μακρινή ουτοπία.
Το φιλόδοξο αυτό πρόγραμμα, στο οποίο έχουμε δώσει τον τίτλο The Rhodes Co-Lab. Sustainable Destination, στοχεύει στη δημιουργία ενός ολιστικού βιώσιμου επιχειρηματικού μοντέλου για τους ταξιδιωτικούς προορισμούς παγκοσμίως. Η πρωτοτυπία του σε σύγκριση με ό,τι πρόγραμμα βιωσιμότητας αναπτύσσεται από δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς αλλά και η μεγάλη του πρόκληση έγκειται στην ολιστική προσέγγιση, όχι μόνο στα επιμέρους ζητήματα του περιβάλλοντος, όπως π.χ. μείωση του πλαστικού, ανακύκλωση κ.α. αλλά σε θέματα Κοινωνίας-Πάραδοσης με την ενίσχυση της κοινωνικής ανάπτυξης και της πολιτιστικής κληρονομιάς καθώς και σε θέματα της Οικονομίας με την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς στον τομέα του τουρισμού.
Γνωρίζουμε ότι κάθε ένα από τα νησιά αυτά σίγουρα θα αποδειχθούν ιδιαίτερα ελκυστικά για τους οικολογικά σκεπτόμενους ταξιδιώτες, οι οποίοι επιλέγουν ολοένα και περισσότερο προορισμούς με βάση παράγοντες βιωσιμότητας, ωστόσο οι πρωτοβουλίες αυτές αποσκοπούν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής πρωτίστως των ίδιων των κατοίκων τους. Γιατί ένας προορισμός θα είναι βιώσιμος τουριστικά μόνο αν πρώτα είναι βιώσιμος και ευχάριστος για τους κατοίκους του.
Η Τήλος, η Χάλκη και η Αστυπάλαια βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των προσπαθειών της Ελλάδας για βιωσιμότητα και καινοτομία και αποτελούν απόδειξη ότι το μικρό μπορεί σίγουρα να είναι ισχυρό. Παράλληλα, η Ρόδος και η Σύρος εξελίσσονται σε θερμοκοιτίδες και «δεξαμενές σκέψης» για τον βιώσιμο τουρισμό και την τεχνολογία, ο αντίκτυπος των οποίων μπορεί να έχει παγκόσμιο χαρακτήρα.
Η επαφή με επισκέπτες στο πέρασμα των αιώνων σήμαινε ότι οι κάτοικοι των νησιών ήταν πάντα δεκτικοί στην αλλαγή, την πρόοδο, την ανάπτυξη. Αυτό το ανοιχτόμυαλο πνεύμα και η προθυμία για προσαρμογή δείχνουν, ενδεχομένως, ένα πολύ λαμπρό μέλλον για το Νότιο Αιγαίο και την Ελλάδα στο σύνολό της.
